Yolcu Uçaklarındaki Fren Sistemleri Nelerdir?

Merhaba arkadaşlar, bugün yolcu uçaklarındaki fren sistemleri konusunu ele alacağız. Keyifli okumalar dilerim.

Frenler, uçakların pistte durmasını sağlamak için iniş sırasında durdurma işlevini sağlar. Kalkış esnasında motor arızası, lastik patlaması veya diğer sistem arızaları nedeniyle kalkış yapmadan önce kalkışın iptal edildiği durumlarda da uçağın durmasını sağlayan sistemlerdir.
Ayrıca uçağın park halindeyken hareketini engeller, taksi sırasında hızını sınırlar ve hatta sol ve sağ taraftaki frenlere farklı seviyelerde frenleme kuvveti uygulayarak uçağı pistte yönlendirmeye yardımcı olabilir

Günümüz teknolojisi ile üretilen uçakların düz uçuşta ortalama seyir süratleri 800 ila 900 kilometre arasında değişmektedir. Bu da havacılıkta yaklaşık 450 ila 500 knot arasındaki hıza denk gelir. İniş sırasında ise uçağın modeli, ağırlığı ve uçakta kalan yakıt miktarına göre değişmekle birlikte ortalama 240 ila 260 kilometre hızlarında piste iniş yaparlar. Bu kadar yüksek hızda olmalarına rağmen gelişmiş fren sistemleri ile çok fazla uzun pistlere ihtiyaç duymadan, kısa pistlere dahi güvenli bir şekilde iniş yapabilir.

Yolcu uçaklarında fren sistemleri otomobiller ve diğer ulaşım araçlarına göre daha farklıdır. Uçaklar devasa büyüklükte ve hızlarda olmalarından dolayı frenleri daha gelişmiş ve daha güçlü sistemlerdir.

Yolcu uçaklarında üç çeşit fren sistemi mevcuttur. Bunlar;
1. Hava frenleri
2. Trust reverser sistemi
3. İniş takımı frenleri

1. Hava frenleri:

Bir iniş esnasında uçağın hızı arttıkça, kanadın ürettiği kaldırma da artar. Bu ekstra hız, uçağın alçalmaya devam etmesini zorlaştırır, bu yüzden uçağın kanatlarında bulunan kontrol yüzeyi olan spoilerlar kullanılır. Spoiler, kanadın inişteki kaldırma kuvvetini azaltarak ve piste dik ve yavaş bir iniş sağlar.

2. Thrust reverser sistemi:

Thrust reverser, motorların sağladığı itiş gücünün yönünü tersine çevirir. Motorların arka kısmından çıkan yüksek basınçlı hava akımını, uçağın gidiş yönüne doğru püskürterek uçakların çok daha kısa bir süre içerisinde durmasını ve iniş esnasında, iniş takımlarında bulunan fren mekanizmasının üzerine binen yükü azaltmayı sağlar.

3. İniş takımı fren sistemi:

Uçakta kullanılan en yaygın fren türü disk frenidir. Prensip olarak disk frenle, frenin içinde dönen ve sabit diskler arasındaki sürtünmeden yararlanarak çalışır.
Ayak pedalına basan pilottan veya otomatik fren sisteminden fren için bir komut sinyali alır. Sinyali alan frendeki aktüatörler, diskleri sıkıştırmak için bir pistonu hareket ettirerek tekerleğin dönüşünü yavaşlatan bir sürtünme kuvveti oluşturur. Diskler arasındaki sürtünme, uçağın kinetik enerjisi ısı enerjisine dönüştürülürken ısı üretir. Bu işlevde frenler, uçak kinetik enerji akarken yüksek miktarda ısıyı emerek bir ısı emici görevi görür. Böylece uçak iniş takımları sayesinde piste indikten sonra durabilir.

Bu yazıyı da beğenebilirsiniz:

Uçak Hidrolik Sistemleri