Slot Nedir ?

Havacılık sektöründe slot kelimesi çok sık kullanılan bir terimdir.  Koordine edilen bir havalimanında belirlenen gün ve saatlerde iniş, kalkış operasyonunu gerçekleştirmek için, havalimanında yer alan hizmetlerin tamamını kullanmak amacıyla havalimanı işletmecisi ve ilgili sivil havacılık otoritesi tarafından ilgili havayolu şirketlerine tahsis edilen izne slot denir.

IATA tarafından hazırlanan yönergelere göre slot düzenlemeleri gerçekleştirilir ve zaman zaman güncellenebilir.  Temel olarak havalimanları, slot düzenlemesi adı altında üç kategoriye ayrılır:

• Level 1 (Non-Coordinated Airport) – Koordine edilmeyen havalimanı
• Level 2 (Schedules Facilitated Airport) – Tarifesi düzenlenen havalimanı
• Level 3 (Coordinated Airport) – Koordine edilen havalimanı

Yukarıda da bahsettiğim gibi slot uygulamaları koordine edilen bir havalimanında gerçekleştiğinden dolayı Level 3 kategorisinde yer alan havalimanlarında slot uygulaması gerçekleştirilir.  Peki, havalimanlarının hangi kategoriye dahil oldukları nasıl düzenleniyor diye soracak olursak cevap, ilgili meydanın trafik kapasitesi ile gerçekleşen kapasite arasındaki orana göre belirlenmektedir ve ülkemizde slot tahsis işlemlerini DHMİ gerçekleştirmektedir.

Kategorilere Göre Örnek Havalimanları

Antalya Havalimanı yaz tarifesinde trafiği yoğun olduğu için Level 3, kış tarifesinde ise Level 2 kategorisinde yer almaktadır. İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı ise 2010 yılına kadar slot uygulaması dışında işletiliyordu. Ancak, 2010 yılı kış tarifesi ile koordine edilen (Level 3) kategorisinde işletilmeye başlanmıştır.

Slot haklarında bazı önemli noktalar vardır; kalkış için eksi ve artı 15 dakika kuralı. Bu süre zarfında operasyon gecikmeye girer ve uçak kalkamazsa, havacılık jargonuyla “slot yersiniz” ve bu durumda yeni bir slot talebinde bulunmanız gerekir. Trafiğin yoğun olduğu meydanlarda gecikmeler birkaç saatlik rötarlara sebep olabilir. Buna ek olarak, slot aralıklarının ihlallerinden dolayı ilgili şirketlere para cezası da kesilebilmektedir.

Bir diğer önemli nokta ise, slot tahsislerinde tarihsel haklara dikkat edilmesidir. Bir havayolu ilgili meydana çok uzun süredir uçuyorsa slot hakları belli durumlar dışında elinden alınmaz. Havayolları slot haklarını %80 oranında kullanmaları gerekir. Oran altına inildiğinde ise slot hakkı kaybı söz konusu olabilir.